เราพร้อมเป็นตัวกลางที่จะดูแล ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ พัทยา ซีเนียร์ โฮม เราพร้อมดูแลจัดการให้ผู้สูงอายุ ได้พักผ่อนอย่างมีสมดุล เพื่อผลลัพภ์ทางสุขภาพที่ดีที่สุด ร้อยละ 24 ของผู้สูงอายุ มักใช้เวลากว่า 30 นาทีก่อนที่ร่ายกายจะสามารถอยู่ในภาวะหลับได้ สาเหตุมาจากร่างกายหลั่งสาร melatonin และ growth hormone ลดลงหลังจากอายุ 60 ปีขึ้นไป
อีกทั้งยังมีปัจจัยความเจ็บป่วยต่างๆ ของร่างกาย ทำให้ผู้สูงอายุ หลับยาก และตื่นง่ายมากขึ้น ทั้งอาการปวดตามข้อต่าง ๆ การกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือผู้สูงอายุที่มีภาวะโรคหัวใจบางราย เกิดภาวะแน่นหน้าอกกลางดึก จนตื่น เป็นต้น และเมื่อตื่นแล้ว บางรายก็ยากที่จะกลับไปนอนได้อีก ทำให้ผู้ดูแล อาจเกิดความหงุดหงิด หรือเกิดภาวะพักผ่อนไม่เพียงพอได้
การรักษาภาวะนอนไม่หลับของผู้สูงอายุโดยไม่ใช้ยารักษาได้ดังนี้
- ฝึกการเข้านอน และตื่นนอนเป็นเวลา
- รับประทานอาหารให้พอดี
- ออกกำลังกายเป็นประจำ
- หยุดสูบบุหรี่
- ลดแอลกอฮอล์
- ไม่อ่านหนังสือ หรือทำกิจกรรมอื่นๆบนเตียงนอกจาก
การนอน - ให้ร่างกายถูกแสงแดดบ้าง เพื่อให้ร่างกายรับรู้ว่าเป็น
ตอนกลางวัน
หากผู้สูงอายุเป็นผู้ป่วยติดเตียง ควรจัด สภาพแวดล้อมให้อยู่ในห้องที่มีหน้าต่าง รับรู้ถึงแสงแดดยามเช้า แต่ในลดแสงสว่างลงยามกลางคืนรวมถึงลดกิจกรรมภายในบ้านที่ทำให้เกิดเสียง อันเป็นการบกวนการนอนของผู้สูงอายุเป็นต้นจะเห็นได้ว่าการนอน ซึ่งเป็นสิ่งที่เราทำทุกวันมาทั้งชีวิตตั้งแต่เกิด อาจไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างที่คิด จำเป็นต้องมีการจัดการหลายๆ ด้านเพื่อคุณภาพการนอนที่ดี ซึ่งข้อควรปฏิบัติต่างๆ นั้น ยากเกินจะปฏิบัติได้ภายในบ้านที่ไร้กฎเกณฑ์ ซึ่งเป็นเครื่องมือในการควบคุมดูแลเพื่อสุขภาพที่ดีของผู้ป่วย เช่น ห้ามสูบบุหรี่ ห้ามดื่มแอลกอฮอล์ แทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่บุคคลภายในครอบครัวจะสามารถห้ามผู้สูงอายุได้ บางครอบครัวอาจพบว่า ยิ่งห้ามอาจทำให้ผู้สูงอายุ ได้รับความกระทบกระเทือนจิตใจ จนถึงขั้นรู้สึกว่าตนเองถูกลดคุณค่า จนนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้
สาเหตุการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ
- ความเปลี่ยนแปลงทางร่างกายที่เกิดจากความชรา โดยปกติเมื่อเราอายุเพิ่มขึ้น สมองก็จะมีการเปลี่ยนแปลงไปในทางเสื่อม เช่นเดียวกับอวัยวะอื่นๆ ในร่างกาย ส่งผลกับการนอนของผู้สูงอายุ แม้จะบอกว่าร่างกายต้องการการนอนวันละ 8 ชั่วโมง แต่ด้วยการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย อาจจะทำให้ลักษณะการนอนของผู้สูงอายุ เปลี่ยนไป ได้แก่ ความต้องการการนอนหลับตอนกลางคืนลดลง เข้านอนเร็วตื่นขึ้นมาตอนกลางดึก ใช้เวลานานขึ้นหลังจากการเข้านอนกว่าจะนอนหลับ หลับๆ ตื่นๆ นอนหลับไม่สนิท และตื่นขึ้นบ่อยๆ กลางดึก หากมีพฤติกรรมเหล่านี้เกิดขึ้น ให้สังเกตว่าในตอนกลางวัน ผู้สูงอายุมีอาการง่วงนอน อ่อนเพลียหรือไม่ ถ้าไม่มีแสดงว่า ผู้สูงอายุหลับได้เพียงพอกับความต้องการของร่ายกาย
- โรคประจำตัวที่รบกวนการนอน อาการของโรคบางอย่าง อาจะส่งผลให้ผู้สูงอายุต้องตื่นขึ้นมากลางดึก เช่น ต่อมลูกหมากโต เบาหวาน ที่ต้องตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางดึกหลายๆ ครั้ง ทำให้นอนหลับสนิทได้ยาก หรือบางคนอาจมีอาการปวดข้อ ปวดกระดูก ท้องผูก แน่นท้อง เกิดอาการอาหารไม่ย่อย กรดไหลย้อน ทำให้ต้องตื่นขึ้นมากลางดึก
- การรับประทานยาบางชนิด การนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ อาจจะเกิดจากยาที่จำเป็นต้องรับประทาน ซึ่งมีผลออกฤทธิ์ในระบบประสาทส่วนกลาง หรือสมอง เช่น ยารักษาโรคพาร์กินสัน ยาไทรอยด์ ยาแก้ชัก ยารักษาโรคซึมเศร้า ยาสเตียรอยด์ ยารักษาภาวะสมองเสื่อม เป็นต้น
- ปัญหาทางสุขภาพจิต ผู้สูงอายุบางรายอาจจะมีความเครียด ความกังวล รู้สึกเศร้า และคิดมาก รวมไปถึงภาวะซึมเศร้าก็เป็นสาเหตุของการนอนยากในผู้สูงอายุได้ โดยผู้ป่วยมักจะมีลักษณะที่เข้านอนได้ตามปกติ แต่ตื่นขึ้นกลางดึกเช่น ตี 3-4 แล้วไม่สามารถนอนต่อได้อีก
- โรคสมองเสื่อม ผู้สูงอายุที่เริ่มมีสมองเสื่อมในระยะแรกจะมีอาการนอนไม่หลับได้ เพิ่มจากอาการขี้หลงขี้ลืม หรือพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป
- พฤติกรรมการใช้ชีวิต ผู้สูงอายุบางรายมักชอบนอนตอนกลางวัน เนื่องจากไม่มีกิจกรรมให้ทำ หรือไม่ต้องออกไปข้างนอกเหมือนเมื่อก่อน รวมไปถึงการดื่มชา กาแฟ ที่อาจเป็นสาเหตุของการนอนไม่หลับได้
การแก้ปัญหาอาการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ
เบื้องต้น ให้คุณสังเกตพฤติกรรมการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุว่ามีสาเหตุจากการมีเรื่องใดวิตกกังวลอยู่หรือไม่ หากมีให้จัดการที่เรื่องนั้น เมื่อไม่มีความวิตกกังวลก็จะสามารถนอนหลับได้ในที่สุด สำหรับผู้ที่ไม่มีเรื่องวิตกกังวล อาจมีในเรื่องของโรคประจำตัวที่รบกวนการนอน ซึ่งควรดูแลที่ตัวโรคนั้นๆ ทั้งนี้ในเบื้องต้นมีข้อปฏิบัติสามารถที่อาจช่วยบรรเทาอาการผู้สูงอายุนอนไม่หลับ ดังนี้
- จัดสภาพแวดล้อมของห้องนอน ให้เอื้ออำนวยต่อการนอนหลับที่มีประสิทธิภาพ เช่น อุณหภูมิที่เหมาะสม ไม่ร้อนหรือหนาวจนเกินไป เป็นต้น
- หลีกเลี่ยงการดื่มชา กาแฟ ในช่วงเวลาเย็น และไม่ควรดื่มน้ำในช่วงเวลา 4-5 ชั่วโมงก่อนที่จะถึงเวลาเข้านอน ถ้ามีปัญหาปัสสาวะเวลากลางคืนบ่อยๆ
- หากิจกรรมที่ทำให้ร่างกายได้เคลื่อนไหวในช่วงเวลากลางวัน และออกกำลังกายในเวลาที่เหมาะสม เพื่อสร้างการรับรู้ว่าเป็นช่วงเวลากลางวัน
- งดการนอนกลางวัน หรือจำกัดเวลาการนอนกลางวัน ไม่ควรเกินครึ่งชั่วโมงในช่วงบ่าย
- การใช้ยานอนหลับ เป็นอีกหนึ่งวิธีการรักษา แต่ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ ซึ่งโดยทั่วไปแพทย์จะไม่ค่อยใช้ยาในการรักษา แต่จะรักษาด้วยวิธีอื่นๆ ก่อน เว้นแต่ในกรณีที่คนไข้มีความต้องการที่จะรักษาโดยเร็วที่สุด แพทย์จึงจะใช้ยาเพื่อรักษา
ปัญหาผู้สูงอายุนอนไม่หลับ ไม่ใช่เรื่องปกติและไม่ควรมองข้าม เพราะอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ เช่น ความคิดความอ่านช้าลง อ่อนเพลีย ความจำไม่ดี เป็นต้น อย่างไรก็ตามหากพยายามปฏิบัติตัวตามคำแนะนำดังกล่าวข้างต้นแล้ว แต่ยังพบปัญหานอนไม่หลับอยู่ กรณีนี้ผู้สูงอายุอาจจำเป็นต้องรับการตรวจวินิจฉัยจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง เพื่อค้นหาสาเหตุ ต้นตอทำให้เกิดการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุต่อไป